Komunikat odnośnie wystąpienia warunków suszy w Polsce

IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2478 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą dla następujących upraw: ziemniaka, buraka cukrowego, rzepaku i rzepiku.

W trzynastym okresie raportowania tj. od 21 lipca do 20 września 2018 roku, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski.

W zachodniej części kraju odnotowano kolejny już raz zwiększenie obszaru z niskimi wartościami KBW. Najniższe wartości w dalszym ciągu występowały w Poznaniu i na terenach przyległych do tego miasta, na terenie Ziemi Lubuskiej oraz na Nizinie Śląskiej od -240 do -269 mm. Duży deficyt wody od -200 do -239 mm notowany jest na terenie Nizin Szczecińskiej, Wielkopolskiej, na Wale Trzebnickim. W pozostałej zachodniej części kraju niedobory wody wynoszą od -170 do – 199 mm. We wschodniej części Polski notowany jest mniejszy deficyt wody od -100 do -159 mm z wyjątkiem Wysoczyzny Siedleckiej, Pojezierza Chełmińskiego, Stargardzkiego oraz Żuław, gdzie deficyt ten wynosi od -160 do -179 mm.

Aktualnie susza rolnicza w Polsce występuje wśród następujących monitorowanych upraw:

• Ziemniaka,
• Rzepaku i rzepiku
• Buraka cukrowego,

Liczbę wszystkich gmin zagrożonych suszą w Polsce oraz udział gmin z suszą w kraju (w %) prezentuje tabela 1.

Tabela 1. Liczba oraz udział gmin zagrożonych suszą w kraju (w %)

Potencjalną powierzchnię zagrożenia suszą rolniczą w Polsce przedstawia tabela 2.

Tabela 2. Powierzchnia zagrożenia suszą rolniczą według upraw

W trzynastym okresie raportowania od 21 lipca do 20 września 2018 r. największe zagrożenie suszą rolniczą występowało wśród upraw ziemniaka. W tym okresie sześciodekadowym odnotowano kolejny już raz suszę rolniczą w tych uprawach. Notowano ją w czternastu województwach w 1700 gminach tj. w 68,6% gmin Polski, na powierzchni 49,09% gruntów ornych. W tym okresie w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpił wzrost liczby gmin z suszą o 45,76 punktów procentowych oraz o 36,06 punktów procentowych dotyczących powierzchni gruntów ornych.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w uprawach ziemniaka przedstawia tabela 3.

Tabela 3. Susza w uprawach ziemniaka

Zagrożenie suszą rolniczą występowało również wśród upraw rzepaku i rzepiku.Na terenie Polski suszę w tych uprawach notowano w czternastu województwach w 1407 gminach tj. w 56,78% gmin kraju obejmując 26,93% gruntów ornych.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach rzepaku i rzepiku w poszczególnych województwach przedstawia tabela 4.

Tabela 4. Susza w uprawach rzepaku i rzepiku

W tym okresie raportowania zagrożenie suszą występowało również w uprawach buraka cukrowego. Suszę notowano w dwunastu województwach, w 1038 gminach tj. w 41,89% gmin kraju na powierzchni 23,01% gruntów ornych. W tym okresie w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpił wzrost liczby gmin z suszą o 31,63 punktów procentowych oraz o 19,69 punktów procentowych dotyczących zagrożonej powierzchni.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w uprawach chmielu przedstawia tabela 5.

Tabela 5. Susza w uprawach buraka cukrowego

Sierpień w tym roku był wyjątkowo ciepły. Zdecydowanie najcieplej było na terenie Ziemi Lubuskiej, gdzie notowano średnią temperaturę powietrza wynoszącą ponad 22,5°C i na tym terenie była ona wyższa aż o ponad 4°C od normy wieloletniej. Im dalej od tego obszaru w kierunku wschodnim, temperatura była tylko nieco niższa, osiągając 18°C na krańcach tej części Polski. Na przeważającym obszarze kraju notowano temperaturę wyższą od normy aż od 2 do 3°C.

Obie dekady września były bardzo ciepłe, zdecydowanie najcieplej było na terenie południowo-zachodniej części Polski od 18 do 20°C. Im dalej od tego obszaru w kierunku północno-wschodnim tym temperatura była już nieco niższa, osiągając 16°C na krańcach tej części Polski. Na przeważającym obszarze kraju notowano od 16 do 18°C.

W sierpniu zachodnie obszary kraju charakteryzowały się bardzo małymi opadami, wynoszącymi mniej niż 20 mm a w okolicach Poznania mniejszymi nawet od 10 mm. Na tym obszarze notowano opady niższe od normy o 70%. Natomiast w pasie obejmującym Wyżynę Małopolską, Nizinę Mazowiecką oraz Pojezierze Mazurskie opady były stosunkowo wysokie wynoszące od 50 do ponad 120 mm, stanowiące od 100 do 130% normy wieloletniej. Na przeważającym obszarze Polski notowano niskie opady od 20 do 50 mm, stanowiące od 30 do 100% normy.

W pierwszej dekadzie września największe terytorium z bardzo niskim opadami poniżej 10 mm a miejscami nawet mniejszymi od 5 mm notowano na terenie Ziemi Lubuskiej oraz na Nizinie Wielkopolskiej. W mniejszym stopniu tak niskie opady notowano na wschodzie Polski. Natomiast największe opady od 20 do ponad 50 mm zanotowano na terenie Wyżyny Małopolskiej, w Beskidzie Śląskim oraz w północno-wschodniej Polsce. Na przeważającym obszarze Polski notowano niskie opady od 10 do 20 mm.

Druga dekada września była jeszcze bardziej sucha. W Polsce północnej opady były bardzo małe od 5 do 10 mm a miejscami były nawet mniejsze. W południowej części kraju też nie były duże od 10 do 25 mm.

Występujące warunki pogodowe w kolejnym już monitorowanym okresie powodowały w zachodniej części Polski dalsze zwiększenie deficytu wody dla roślin, czego wynikiem jest występowanie suszy wśród monitorowanych upraw. Liczba gmin ogarniętych suszą uległa zwiększeniu z 566 do 1700 a powierzchnia o 36,06 punktów procentowych. Wykazany występujący deficyt wody powoduje obniżenie plonów przynajmniej o 20% w stosunku do plonów uzyskanych przy średnich warunkach pogodowych.

W tym okresie nadal szczególnie niesprzyjające warunki pogodowe powodujące dotkliwą suszę notowano zwłaszcza w województwie: wielkopolskim, zachodniopomorskim, lubuskim, dolnośląskim, kujawsko-pomorskim, opolskim, łódzkim oraz pomorskim.

Dyrektor

Prof. dr hab. Wiesław Aleksander Oleszek

Opracowali:

Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. nadzw.

Dr hab. Rafał Pudełko

Dr Katarzyna Żyłowska

Mgr Piotr Koza

Mgr Elżbieta Wróblewska